การวิจัยเชิงปฏิบัติการเพื่อส่งเสริมคุณลักษณะอันพึงประสงค์
ชื่อเรื่องวิจัย การวิจัยเชิงปฏิบัติการเพื่อส่งเสริมคุณลักษณะอันพึงประสงค์ด้านอยู่อย่างพอเพียงของนักเรียนโรงเรียนบ้านสาหร่ายวิทยา
ผู้วิจัย นายวินัย เจริญรัมย์
โรงเรียน บ้านสาหร่ายวิทยา
สังกัด สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษานครราชสีมา เขต 7
ปีการศึกษา 2563
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
บทคัดย่อ
การวิจัยครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาสภาพปัญหาการส่งเสริมคุณลักษณะอันพึงประสงค์ด้านอยู่อย่างพอเพียงของนักเรียน 2) พัฒนาครูโดยใช้กระบวนการวิจัยเชิงปฏิบัติการเพื่อส่งเสริมคุณลักษณะอันพึงประสงค์ด้านอยู่อย่างพอเพียงของนักเรียน และ 3) ประเมินผลการพัฒนาครูโดยใช้กระบวนการวิจัยเชิงปฏิบัติการในการจัดการเรียนรู้เพื่อส่งเสริมคุณลักษณะอันพึงประสงค์ด้านอยู่อย่างพอเพียงของนักเรียน กลุ่มเป้าหมายการวิจัย คือครูโรงเรียนบ้านสาหร่ายวิทยา ปีการศึกษา 2563 รวมทั้งสิ้น 15 คน รูปแบบการวิจัยเชิงปฏิบัติการ (Action Research) โดยใช้วงจร PAOR ซึ่งมี 4 ขั้นตอนคือ ขั้นที่ 1 ขั้นการวางแผน (P: Planning) ขั้นที่ 2 ขั้นปฏิบัติ (A: Action) ขั้นที่ 3 ขั้นสังเกต (O: Observation) และขั้นที่ 4 ขั้นสะท้อนผล (R: Reflection) ผู้วิจัยได้ดำเนินการ 2 วงรอบ การเก็บข้อมูลใช้วิธีการศึกษาเอกสาร แบบสนทนากลุ่ม แบบสอบถาม วิเคราะห์ข้อมูลเชิงคุณภาพโดยการวิเคราะห์เนื้อหา (Content analysis) วิเคราะห์ข้อมูลเชิงปริมาณโดยค่าความถี่ ค่าเฉลี่ย ค่าร้อยละ ค่าส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และค่า t-test แบบ dependent
ผลการวิจัยพบว่า
1) ผลการศึกษาสภาพปัญหาการจัดกิจกรรมการเรียนรู้เพื่อส่งเสริมคุณลักษณะอันพึงประสงค์ด้านอยู่อย่างพอเพียงของนักเรียนโรงเรียนบ้านสาหร่ายวิทยา พบว่า ผู้บริหาร และครู ขาดความรู้ ทักษะ และแนวทางการจัดกิจกรรมการเรียนรู้เพื่อส่งเสริมคุณลักษณะอันพึงประสงค์ด้านอยู่อย่างพอเพียง ไม่มีการจัดทำแผนการจัดการเรียนรู้ที่บูรณาการการส่งเสริมคุณลักษณะด้านอยู่อย่างพอเพียงในกลุ่มสาระการเรียนรู้ 8 กลุ่มสาระ และการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ไม่บูรณาการการส่งเสริมคุณลักษณะอันพึงประสงค์ด้านอยู่อย่างพอเพียงในกลุ่มสาระการเรียนรู้ต่างๆ
2) ผลการพัฒนาครูโดยใช้กระบวนการวิจัยเชิงปฏิบัติการเพื่อส่งเสริมคุณลักษณะอันพึงประสงค์ด้านอยู่อย่างพอเพียงของนักเรียน มีแนวทางการดำเนินการ 3 กิจกรรมคือ 1) การอบรมเชิงปฏิบัติการเรื่อง แนวทางการจัดการเรียนรู้เพื่อส่งเสริมคุณลักษณะอันพึงประสงค์ด้านอยู่อย่างพอเพียง โดยจากผลการประเมินก่อนการอบรมเชิงปฏิบัติการ (Pre-Test) และหลังการอบรมเชิงปฏิบัติการ (Post-Test) พบว่า ครูมีความรู้เข้าใจเกี่ยวกับการจัดกิจกรรมการเรียนรู้เพื่อส่งเสริมคุณลักษณะอันพึงประสงค์ด้านอยู่อย่างพอเพียงมากขึ้น 2) การศึกษาดูงานโรงเรียนต้นแบบ จากการประเมินความพึงพอใจของครูที่มีต่อการศึกษาดูงานโรงเรียนต้นแบบ พบว่าครูมีความพึงพอใจต่อการศึกษาดูงานโรงเรียนต้นแบบอยู่ในระดับมาก ได้รับประสบการณ์ และความรู้เพิ่มขึ้นจากการศึกษาดูงาน สามารถนำความรู้และประสบการณ์ประยุกต์ใช้ในการจัดการเรียนรู้ส่งเสริมคุณลักษณอันพึงประสงค์ด้านความพอเพียง และ 3) การจัดกิจกรรมนิเทศแบบชี้แนะและการเป็นพี่เลี้ยง พบว่าครูสามารถนำความรู้ที่ได้ไปพัฒนาแผนการจัดการเรียนรู้ และจัดกิจกรรมการเรียนรู้บูรณาการการส่งเสริมคุณลักษณะด้านอยู่อย่างพอเพียงในกลุ่มสาระการเรียนรู้ต่าง ๆ ให้มีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น
3) ผลการประเมินแนวทางการส่งเสริมคุณลักษณะอันพึงประสงค์ด้านอยู่อย่างพอเพียงของนักเรียนโรงเรียนบ้านสาหร่ายวิทยา พบว่า การพัฒนาครูด้านการจัดการเรียนรู้เพื่อส่งเสริมคุณลักษณะอันพึงประสงค์ด้านอยู่อย่างพอเพียง ปรากฏผลดังนี้ การเปรียบเทียบผลการทดสอบความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับการส่งเสริมคุณลักษณะอันพึงประสงค์ด้านอยู่อย่างพอเพียงของครู ที่ได้รับการอบรมเชิงปฏิบัติการเรื่อง แนวทางการจัดการเรียนรู้เพื่อส่งเสริมคุณลักษณะอันพึงประสงค์ด้านอยู่อย่างพอเพียงหลังการอบรมสูงกว่าก่อนการอบรม อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .01 การประเมินความเหมาะสมของการพัฒนาแผนการจัดการเรียนรู้เพื่อส่งเสริมคุณลักษณะอันพึงประสงค์ด้านอยู่อย่างพอเพียงในภาพรวม มีความเหมาะสมอยู่ในระดับมาก สำหรับผลการประเมินรายข้อ พบว่าสาระการเรียนรู้มีความสอดคล้องกับจุดประสงค์การเรียนรู้ และสามารถนำไปสู่การเปลี่ยนแปลงคุณลักษณะอันพึงประสงค์ด้านอยู่อย่างพอเพียงที่กำหนดไว้ มีความเหมาะสมสูงที่สุด การประเมินความเหมาะสมของการจัดกิจกรรมการเรียนรู้เพื่อส่งเสริมคุณลักษณะอันพึงประสงค์ด้านอยู่อย่างพอเพียงในภาพรวม มีความเหมาะสมอยู่ในระดับมาก ผลการประเมินรายข้อ พบว่านักเรียนมีความตั้งใจ มีความกระตือรือร้น และมีส่วนร่วมในการเรียนรู้ มีความเหมาะสมสูงสุด และผลการประเมินคุณลักษณะอันพึงประสงค์ด้านอยู่อย่างพอเพียงของนักเรียนในภาพรวม นักเรียนมีคุณลักษณะอันพึงประสงค์ด้านอยู่อย่างพอเพียงอยู่ในระดับมาก นักเรียนปฏิบัติตนไม่ทำให้ผู้อื่นเดือดร้อนและรู้จักให้อภัยผู้อื่น การวิจัยเชิงปฏิบัติการเพื่อส่งเสริมคุณลักษณะอันพึงประสงค์ด้านอยู่อย่างพอเพียงของนักเรียนโรงเรียนบ้านสาหร่ายวิทยาครั้งนี้ ได้ดำเนินการพัฒนา 2 วงรอบ ใช้กระบวนการดำเนินการ 3 กิจกรรมคือ 1) การอบรมเชิงปฏิบัติการเรื่อง แนวทางการจัดการเรียนรู้เพื่อส่งเสริมคุณลักษณะอันพึงประสงค์ด้านอยู่อย่างพอเพียง 2) การศึกษาดูงานโรงเรียนต้นแบบ และ 3) การจัดกิจกรรมนิเทศแบบชี้แนะและการเป็นพี่เลี้ยง ผลการดำเนินการพัฒนาช่วยให้กลุ่มเป้าหมายการวิจัย จำนวน 15 คน มีความรู้ความเข้าใจ มีความชำนาญและมีทักษะในการปฏิบัติมากขึ้น สามารถทำการเขียนแผนการจัดการเรียนรู้เพื่อส่งเสริมคุณลักษณะอันพึงประสงค์ด้านอยู่อย่างพอเพียงของนักเรียน ได้อย่างสมบูรณ์ ซึ่งนำไปสู่การพัฒนาการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ของครูผู้สอน และส่งผลดีโดยรวมด้านคุณภาพของผู้เรียนต่อไป
คำสำคัญ: การวิจัยเชิงปฏิบัติการ การส่งเสริมคุณลักษณะอันพึงประสงค์ ด้านอยู่อย่างพอเพียง
ผู้วิจัย นายวินัย เจริญรัมย์
โรงเรียน บ้านสาหร่ายวิทยา
สังกัด สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษานครราชสีมา เขต 7
ปีการศึกษา 2563
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
บทคัดย่อ
การวิจัยครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาสภาพปัญหาการส่งเสริมคุณลักษณะอันพึงประสงค์ด้านอยู่อย่างพอเพียงของนักเรียน 2) พัฒนาครูโดยใช้กระบวนการวิจัยเชิงปฏิบัติการเพื่อส่งเสริมคุณลักษณะอันพึงประสงค์ด้านอยู่อย่างพอเพียงของนักเรียน และ 3) ประเมินผลการพัฒนาครูโดยใช้กระบวนการวิจัยเชิงปฏิบัติการในการจัดการเรียนรู้เพื่อส่งเสริมคุณลักษณะอันพึงประสงค์ด้านอยู่อย่างพอเพียงของนักเรียน กลุ่มเป้าหมายการวิจัย คือครูโรงเรียนบ้านสาหร่ายวิทยา ปีการศึกษา 2563 รวมทั้งสิ้น 15 คน รูปแบบการวิจัยเชิงปฏิบัติการ (Action Research) โดยใช้วงจร PAOR ซึ่งมี 4 ขั้นตอนคือ ขั้นที่ 1 ขั้นการวางแผน (P: Planning) ขั้นที่ 2 ขั้นปฏิบัติ (A: Action) ขั้นที่ 3 ขั้นสังเกต (O: Observation) และขั้นที่ 4 ขั้นสะท้อนผล (R: Reflection) ผู้วิจัยได้ดำเนินการ 2 วงรอบ การเก็บข้อมูลใช้วิธีการศึกษาเอกสาร แบบสนทนากลุ่ม แบบสอบถาม วิเคราะห์ข้อมูลเชิงคุณภาพโดยการวิเคราะห์เนื้อหา (Content analysis) วิเคราะห์ข้อมูลเชิงปริมาณโดยค่าความถี่ ค่าเฉลี่ย ค่าร้อยละ ค่าส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และค่า t-test แบบ dependent
ผลการวิจัยพบว่า
1) ผลการศึกษาสภาพปัญหาการจัดกิจกรรมการเรียนรู้เพื่อส่งเสริมคุณลักษณะอันพึงประสงค์ด้านอยู่อย่างพอเพียงของนักเรียนโรงเรียนบ้านสาหร่ายวิทยา พบว่า ผู้บริหาร และครู ขาดความรู้ ทักษะ และแนวทางการจัดกิจกรรมการเรียนรู้เพื่อส่งเสริมคุณลักษณะอันพึงประสงค์ด้านอยู่อย่างพอเพียง ไม่มีการจัดทำแผนการจัดการเรียนรู้ที่บูรณาการการส่งเสริมคุณลักษณะด้านอยู่อย่างพอเพียงในกลุ่มสาระการเรียนรู้ 8 กลุ่มสาระ และการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ไม่บูรณาการการส่งเสริมคุณลักษณะอันพึงประสงค์ด้านอยู่อย่างพอเพียงในกลุ่มสาระการเรียนรู้ต่างๆ
2) ผลการพัฒนาครูโดยใช้กระบวนการวิจัยเชิงปฏิบัติการเพื่อส่งเสริมคุณลักษณะอันพึงประสงค์ด้านอยู่อย่างพอเพียงของนักเรียน มีแนวทางการดำเนินการ 3 กิจกรรมคือ 1) การอบรมเชิงปฏิบัติการเรื่อง แนวทางการจัดการเรียนรู้เพื่อส่งเสริมคุณลักษณะอันพึงประสงค์ด้านอยู่อย่างพอเพียง โดยจากผลการประเมินก่อนการอบรมเชิงปฏิบัติการ (Pre-Test) และหลังการอบรมเชิงปฏิบัติการ (Post-Test) พบว่า ครูมีความรู้เข้าใจเกี่ยวกับการจัดกิจกรรมการเรียนรู้เพื่อส่งเสริมคุณลักษณะอันพึงประสงค์ด้านอยู่อย่างพอเพียงมากขึ้น 2) การศึกษาดูงานโรงเรียนต้นแบบ จากการประเมินความพึงพอใจของครูที่มีต่อการศึกษาดูงานโรงเรียนต้นแบบ พบว่าครูมีความพึงพอใจต่อการศึกษาดูงานโรงเรียนต้นแบบอยู่ในระดับมาก ได้รับประสบการณ์ และความรู้เพิ่มขึ้นจากการศึกษาดูงาน สามารถนำความรู้และประสบการณ์ประยุกต์ใช้ในการจัดการเรียนรู้ส่งเสริมคุณลักษณอันพึงประสงค์ด้านความพอเพียง และ 3) การจัดกิจกรรมนิเทศแบบชี้แนะและการเป็นพี่เลี้ยง พบว่าครูสามารถนำความรู้ที่ได้ไปพัฒนาแผนการจัดการเรียนรู้ และจัดกิจกรรมการเรียนรู้บูรณาการการส่งเสริมคุณลักษณะด้านอยู่อย่างพอเพียงในกลุ่มสาระการเรียนรู้ต่าง ๆ ให้มีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น
3) ผลการประเมินแนวทางการส่งเสริมคุณลักษณะอันพึงประสงค์ด้านอยู่อย่างพอเพียงของนักเรียนโรงเรียนบ้านสาหร่ายวิทยา พบว่า การพัฒนาครูด้านการจัดการเรียนรู้เพื่อส่งเสริมคุณลักษณะอันพึงประสงค์ด้านอยู่อย่างพอเพียง ปรากฏผลดังนี้ การเปรียบเทียบผลการทดสอบความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับการส่งเสริมคุณลักษณะอันพึงประสงค์ด้านอยู่อย่างพอเพียงของครู ที่ได้รับการอบรมเชิงปฏิบัติการเรื่อง แนวทางการจัดการเรียนรู้เพื่อส่งเสริมคุณลักษณะอันพึงประสงค์ด้านอยู่อย่างพอเพียงหลังการอบรมสูงกว่าก่อนการอบรม อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .01 การประเมินความเหมาะสมของการพัฒนาแผนการจัดการเรียนรู้เพื่อส่งเสริมคุณลักษณะอันพึงประสงค์ด้านอยู่อย่างพอเพียงในภาพรวม มีความเหมาะสมอยู่ในระดับมาก สำหรับผลการประเมินรายข้อ พบว่าสาระการเรียนรู้มีความสอดคล้องกับจุดประสงค์การเรียนรู้ และสามารถนำไปสู่การเปลี่ยนแปลงคุณลักษณะอันพึงประสงค์ด้านอยู่อย่างพอเพียงที่กำหนดไว้ มีความเหมาะสมสูงที่สุด การประเมินความเหมาะสมของการจัดกิจกรรมการเรียนรู้เพื่อส่งเสริมคุณลักษณะอันพึงประสงค์ด้านอยู่อย่างพอเพียงในภาพรวม มีความเหมาะสมอยู่ในระดับมาก ผลการประเมินรายข้อ พบว่านักเรียนมีความตั้งใจ มีความกระตือรือร้น และมีส่วนร่วมในการเรียนรู้ มีความเหมาะสมสูงสุด และผลการประเมินคุณลักษณะอันพึงประสงค์ด้านอยู่อย่างพอเพียงของนักเรียนในภาพรวม นักเรียนมีคุณลักษณะอันพึงประสงค์ด้านอยู่อย่างพอเพียงอยู่ในระดับมาก นักเรียนปฏิบัติตนไม่ทำให้ผู้อื่นเดือดร้อนและรู้จักให้อภัยผู้อื่น การวิจัยเชิงปฏิบัติการเพื่อส่งเสริมคุณลักษณะอันพึงประสงค์ด้านอยู่อย่างพอเพียงของนักเรียนโรงเรียนบ้านสาหร่ายวิทยาครั้งนี้ ได้ดำเนินการพัฒนา 2 วงรอบ ใช้กระบวนการดำเนินการ 3 กิจกรรมคือ 1) การอบรมเชิงปฏิบัติการเรื่อง แนวทางการจัดการเรียนรู้เพื่อส่งเสริมคุณลักษณะอันพึงประสงค์ด้านอยู่อย่างพอเพียง 2) การศึกษาดูงานโรงเรียนต้นแบบ และ 3) การจัดกิจกรรมนิเทศแบบชี้แนะและการเป็นพี่เลี้ยง ผลการดำเนินการพัฒนาช่วยให้กลุ่มเป้าหมายการวิจัย จำนวน 15 คน มีความรู้ความเข้าใจ มีความชำนาญและมีทักษะในการปฏิบัติมากขึ้น สามารถทำการเขียนแผนการจัดการเรียนรู้เพื่อส่งเสริมคุณลักษณะอันพึงประสงค์ด้านอยู่อย่างพอเพียงของนักเรียน ได้อย่างสมบูรณ์ ซึ่งนำไปสู่การพัฒนาการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ของครูผู้สอน และส่งผลดีโดยรวมด้านคุณภาพของผู้เรียนต่อไป
คำสำคัญ: การวิจัยเชิงปฏิบัติการ การส่งเสริมคุณลักษณะอันพึงประสงค์ ด้านอยู่อย่างพอเพียง