เครือข่าย STRONG เสนอ “ยกเลิก ITA” ชี้เป็นพิธีกรรมออนไลน์สิ้นเปลือง ไม่สะท้อนความจริง

เครือข่าย STRONG ต้านทุจริตประเทศไทย เสนอให้ถึงเวลายกเลิกการประเมินคุณธรรมและความโปร่งใส (ITA) หลังจากที่จัดทำต่อเนื่องทุกปี แต่กลับถูกวิจารณ์ว่าเป็นเพียง “พิธีกรรมงบประมาณ” และ “พิธีกรรมออนไลน์” ที่สิ้นเปลือง ไม่สะท้อนสภาพความจริงของการทำงานภาครัฐ โดยพึ่งพาเพียงแบบสอบถาม IIT, EIT และการส่งลิงก์ผลัดกันประเมินในแต่ละจังหวัด จนคะแนนออกมาสวยหรู แต่ไม่ได้บ่งบอกถึงความโปร่งใสที่แท้จริง

ผลที่เกิดขึ้นคือ หน่วยงานภาครัฐจำนวนมากมุ่งเน้น “ทำเพื่อผ่านเกณฑ์” มากกว่าพัฒนาการทำงานจริง กลายเป็นการสร้างภาระงานเอกสารซ้ำซ้อน และใช้งบประมาณจำนวนมาก โดยไม่สามารถแก้ปัญหาทุจริตเชิงโครงสร้างได้อย่างแท้จริง จึงไม่ต่างจากการสร้างภาพเพื่อแสดงผลตัวเลข มากกว่าจะเป็นการพัฒนาคุณภาพงานและบริการประชาชน

ข้อเสนอที่ควรนำมาใช้แทนการประเมิน ITA ได้แก่ การตรวจสอบจากภายนอก (Independent Audit) โดยใช้หน่วยงานอิสระ เช่น มหาวิทยาลัย หรือองค์กรภาคประชาสังคม ตรวจสอบการใช้งบประมาณและการจัดซื้อจัดจ้าง พร้อมเปิดเผยผลให้สาธารณชนเข้าถึงได้, การเปิดเผยข้อมูลสาธารณะ (Open Data) บังคับทุกหน่วยงานเผยแพร่งบประมาณ รายจ่าย แผนงาน และสัญญาออนไลน์ที่ตรวจสอบได้ง่าย, การมีส่วนร่วมของประชาชน (Citizen Feedback) ที่สะท้อนประสบการณ์จริงในการใช้บริการ, ระบบติดตามการทุจริตแบบ Real-time โดยใช้ Big Data และ AI ตรวจสอบการเบิกจ่ายและจัดซื้อที่ผิดปกติ, และการตรวจสอบสังคม (Social Audit) ผ่านเวทีรับฟังความคิดเห็นของชุมชนก่อนและหลังการดำเนินโครงการขนาดใหญ่

ข้อสรุปจากเครือข่าย STRONG ต้านทุจริตประเทศไทย คือ ถึงเวลาทบทวนและยุติการใช้ ITA ที่เป็นเพียง “พิธีกรรมตัวเลข” พร้อมหันมาใช้กลไกใหม่ที่โปร่งใส ตรวจสอบได้จริง และเน้นการแก้ปัญหาทุจริตเชิงโครงสร้างอย่างเป็นรูปธรรม เพื่อให้การใช้งบประมาณและการทำงานของรัฐตอบสนองต่อประชาชนได้จริง

ที่มาข่าว: ชมรม STRONG ต้านทุจริตประเทศไทย