การพัฒนารูปแบบการสอนโดยใช้การสืบเสาะหาความรู้ เพื่อส่งเสริมทักษะ
ชื่อเรื่องการพัฒนารูปแบบการสอนโดยใช้การสืบเสาะหาความรู้ เพื่อส่งเสริมทักษะการคิดแก้ปัญหา กลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ สำหรับนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6
ชื่อผู้ศึกษานางสิริพร ยิ้มคง
โรงเรียนโรงเรียนเทศบาลวัดท้าวโคตร สำนักการศึกษา เทศบาลนครนครศรีธรรมราช จังหวัดนครศรีธรรมราช
ปีการศึกษา2561
บทคัดย่อ
การวิจัย เรื่อง การพัฒนารูปแบบการสอนโดยใช้การสืบเสาะหาความรู้ เพื่อส่งเสริมทักษะการคิดแก้ปัญหา กลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ สำหรับนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เป็นการวิจัยและพัฒนา โดยมีวัตถุประสงค์ของการวิจัย 1) เพื่อศึกษาบริบทสภาพปัจจุบันและความต้องการในการจัดการเรียนการสอนโดยใช้การสืบเสาะหาความรู้ เพื่อส่งเสริมทักษะการคิดแก้ปัญหา ของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 2) เพื่อพัฒนาและหาประสิทธิภาพของรูปแบบการสอนโดยใช้การสืบเสาะหาความรู้ เพื่อส่งเสริมทักษะการคิดแก้ปัญหา กลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ สำหรับนักเรียน ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 3) เพื่อทดลองใช้รูปแบบการสอน โดยใช้การสืบเสาะหาความรู้ เพื่อส่งเสริมทักษะการคิดแก้ปัญหา กลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ สำหรับนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 4) เพื่อประเมินผลการใช้รูปแบบการสอนโดยใช้การสืบเสาะหาความรู้ เพื่อส่งเสริมทักษะการคิดแก้ปัญหา กลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ สำหรับนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เนื้อหาที่ใช้ในการวิจัยครั้งนี้เป็นเนื้อหาสาระ ในหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 กลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ สาระที่ 1 จำนวนและการดำเนินการ มาตรฐานการเรียนรู้ ค 1.2 เข้าใจถึงผลที่เกิดขึ้นจากการดำเนินการของจำนวนและความสัมพันธ์ระหว่างการดำเนินการต่าง ๆ และใช้การดำเนินการในการแก้ปัญหา ตัวชี้วัดที่ ค 1.2 ป.6/2 วิเคราะห์และแสดงวิธีหาคำตอบของโจทย์ปัญหา และโจทย์ปัญหาระคนของจำนวนนับ เศษส่วน จำนวนคละ ทศนิยม และร้อยละพร้อมทั้งการตระหนักถึงความสมเหตุสมผลของคำตอบและสร้างโจทย์ปัญหาเกี่ยวกับจำนวนนับได้ หน่วยการเรียนรู้ที่ 14 กิจกรรมส่งเสริมทักษะการคิดแก้ปัญหา โจทย์ปัญหาจำนวนนับ โจทย์ปัญหาเศษส่วน โจทย์ปัญหาทศนิยม และโจทย์ปัญหาร้อยละ ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 การดำเนินการวิจัยดำเนินการตามขั้นตอนของการวิจัยและพัฒนา (Research and Development) 4 ขั้นตอน คือ ขั้นตอนที่ 1 การวิจัย (Research : R1) ขั้นตอนนี้เป็นการวิเคราะห์ข้อมูลพื้นฐาน (Analysis : A) : สภาพปัจจุบันและความต้องการเกี่ยวกับการสอน เพื่อส่งเสริมทักษะการคิดแก้ปัญหา ผู้วิจัยได้สำรวจ และวิเคราะห์สภาพปัจจุบันและความต้องการเกี่ยวกับการสอน เพื่อส่งเสริมทักษะการคิดแก้ปัญหา ศึกษาและวิเคราะห์ข้อมูลพื้นฐานเชิงนโยบายการศึกษาที่เกี่ยวข้องกับทักษะการคิดแก้ปัญหา วิเคราะห์มาตรฐาน และตัวชี้วัดหลักสูตรการศึกษา ขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 กลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ สังเคราะห์แนวคิด หลักการทฤษฎี ที่เกี่ยวข้องกับการพัฒนารูปแบบการสอน การสืบเสาะหาความรู้ ทักษะการคิดแก้ปัญหา และทฤษฎีการเรียนรู้ มีกลุ่มผู้ให้ข้อมูล ได้แก่ ครูผู้สอนกลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ โรงเรียนในสังกัดสำนักการศึกษา เทศบาลนครนครศรีธรรมราช มีการศึกษา 2560 จำนวน 10 คน ขั้นตอนที่ 2 การพัฒนา (Development : D1) เป็นการออกแบบและพัฒนา (Design and Development : D&D) : การพัฒนาและหาประสิทธิภาพรูปแบบการสอนโดยใช้การสืบเสาะหาความรู้ เพื่อส่งเสริมทักษะการคิดแก้ปัญหา กลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ สำหรับนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 ผู้วิจัยได้พัฒนาและหาคุณภาพ ประสิทธิภาพของรูปแบบการสอนโดยนำข้อมูลที่ได้จากขั้นตอนที่ 1 มาพัฒนาเป็นโครงร่างรูปแบบการสอน เพื่อส่งเสริมทักษะการคิดแก้ปัญหา สำหรับนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 แล้วให้ผู้เชี่ยวชาญด้านการพัฒนารูปแบบและด้านการสอนคณิตศาสตร์ จำนวน 5 คน ตรวจสอบคุณภาพของโครงร่างรูปแบบการสอน และเครื่องมือประกอบการใช้รูปแบบ และนำไปทดลองใช้ (Tryout) กับกลุ่มนักเรียนที่มีลักษณะใกล้เคียงกับกลุ่มตัวอย่างเพื่อตรวจสอบความเป็นไปได้ และหาประสิทธิภาพก่อนนำไปทดลองใช้จริงกับกลุ่มตัวอย่าง ขั้นตอนที่ 3 การวิจัย (Research : R2) เป็นการนำไปใช้ (Implementation : I) : เป็นการทดลองใช้รูปแบบการสอนโดยใช้การสืบเสาะหาความรู้ เพื่อส่งเสริมทักษะการคิดแก้ปัญหา กลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ สำหรับนักเรียน ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เพื่อศึกษาประสิทธิผลการใช้รูปแบบการสอนโดยใช้การสืบเสาะหาความรู้ เพื่อส่งเสริมทักษะการคิดแก้ปัญหา กลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ สำหรับนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 ในขั้นนี้ผู้วิจัยนำร่างรูปแบบการสอนที่พัฒนาขึ้นไปทดลองใช้กับกลุ่มตัวอย่าง โดยใช้แบบแผนการทดลองแบบกลุ่มตัวอย่างเดียว ทดสอบก่อนเรียนและหลังเรียน (The One-Group Pretest-Postest Design) และขั้นตอนที่ 4 การพัฒนา (Development : D2) เป็นการประเมินผล (Evaluation : E) : เป็นการประเมินและปรับปรุงแก้ไขรูปแบบการสอนที่พัฒนาทักษะการคิดแก้ปัญหาการดำเนินการวิจัยในขั้นตอนนี้เป็นการนำผลการทดลองใช้รูปแบบการสอนโดยใช้การสืบเสาะหาความรู้ เพื่อส่งเสริมทักษะการคิดแก้ปัญหา กลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ สำหรับนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 ที่พัฒนาขึ้นในขั้นตอนที่ 3 ซึ่งเป็นผลการวิเคราะห์ประสิทธิผลของรูปแบบได้แก่ทักษะการคิดแก้ปัญหา และผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน ของนักเรียนก่อนและหลังการใช้รูปแบบการสอนโดยใช้การสืบเสาะหาความรู้ เพื่อส่งเสริมทักษะการคิดแก้ปัญหา กลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ สำหรับนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 รวมทั้งความพึงพอใจของนักเรียนที่มีต่อการเรียนโดยใช้รูปแบบการสอนโดยใช้การสืบเสาะหาความรู้ เพื่อส่งเสริมทักษะการคิดแก้ปัญหา กลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ สำหรับนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 โดยกลุ่มตัวอย่างของขั้นตอนที่ 3 และขั้นตอนที่ 4 เป็นนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6/1 ที่กำลังศึกษาในภาคเรียนที่ 2 ปีการศึกษา 2561 โรงเรียนเทศบาลวัดท้าวโคตร สำนักการศึกษา เทศบาลนครนครศรีธรรมราช จำนวน 42 คน ได้มาโดยการสุ่มแบบกลุ่ม (Cluster Random Sampling) วิเคราะห์ข้อมูลโดยการใช้ร้อยละ (%) ค่าเฉลี่ย (
X−) ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน (S.D) การทดสอบค่าที (t-test dependent samples)
สรุปผลการวิจัย
1. สภาพปัจจุบันครูมีการจัดการเรียนการสอนเพื่อส่งเสริมทักษะการคิดแก้ปัญหา ในภาพรวมอยู่ในระดับปานกลาง (X−
= 2.88, S.D. = .31) เมื่อพิจารณารายด้าน ด้านครูผู้สอนพบว่า สภาพปัจจุบันครูมีการจัดการเรียนการสอน เพื่อส่งเสริมทักษะการคิดแก้ปัญหาในภาพรวมอยู่ในระดับ ปานกลาง (X−= 2.76, S.D. = .21) โดยข้อที่มีค่าเฉลี่ยน้อยที่สุด คือมีความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับรูปแบบวิธีการสอน หรือนวัตกรรมการเรียนการสอนที่ใช้ในการจัดการเรียนรู้ เพื่อส่งเสริมทักษะการคิดแก้ปัญหาของนักเรียน อยู่ในระดับปานกลาง (X− = 2.60, S.D. = .89) ด้านความต้องการ ครูมีความต้องการในการจัดการเรียนรู้เพื่อส่งเสริมทักษะการคิดแก้ปัญหา ในภาพรวมอยู่ในระดับมากที่สุด (X− = 4.60, S.D. = .18) เมื่อพิจารณาเป็นรายด้าน ด้านครูผู้สอนพบว่า ครูมีความต้องการในการจัดการเรียนรู้ เพื่อส่งเสริมทักษะการคิดแก้ปัญหา ในภาพรวมอยู่ในระดับมากที่สุด (X−= 4.67, S.D. = .16) ด้านการจัดการเรียนรู้กลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ เพื่อส่งเสริมทักษะการคิดแก้ปัญหา พบว่าการจัดการเรียนรู้กลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตสาสตร์ เพื่อส่งเสริมทักษะการคิดแก้ปัญหา ในภาพรวมอยู่ในระดับมากที่สุด (X− = 4.57, S.D. = .22)
2. รูปแบบการสอนโดยใช้การสืบเสาะหาความรู้ เพื่อส่งเสริมทักษะการคิดแก้ปัญหา กลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ สำหรับนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 ประกอบด้วย องค์ประกอบ 5 องค์ประกอบ คือ 1) หลักการของรูปแบบ 2) วัตถุประสงค์ของรูปแบบ 3) กระบวนการเรียนการสอนตามรูปแบบ ประกอบด้วยขั้นตอนการจัดกิจกรรม 5 ขั้น คือ ขั้นที่ 1 ขั้นกระตุ้นความสนใจ ขั้นที่ 2 ขั้นเรียนรู้และฝึกปฏิบัติ ขั้นที่ 3 ขั้นสร้างความรู้ ขั้นที่ 4 ขั้นนำไปประยุกต์ใช้ ขั้นที่ 5 ขั้นประเมินผล 4) ผลที่ผู้เรียนจะได้รับจากการเรียนรู้ตามรูปแบบ และ 5) การประเมินผลรูปแบบ ผลการตรวจสอบคุณภาพจากผู้เชี่ยวชาญที่มีประสบการณ์ในการสอน คณิตศาสตร์ จำนวน 9 คน ได้ค่าความเหมาะสม/สอดคล้องมีค่าเฉลี่ยโดยรวมอยู่ในระดับมากที่สุด (X−= 4.54, S.D = .15) และค่าเฉลี่ย (X−) ตั้งแต่ 4.22 – 4.78 และค่าส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน (S.D.) ตั้งแต่ .44 - .87 ซึ่งแสดงว่ารูปแบบการสอนโดยใช้การสืบเสาะหาความรู้ เพื่อส่งเสริมทักษะการคิดแก้ปัญหา กลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ สำหรับนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 ที่พัฒนาขึ้นมีความเหมาะสม/สอดคล้อง เชิงโครงสร้าง สามารถนำไปทดลองใช้ได้ และผลการหาประสิทธิภาพ (E1/E2) โดยการทดลองภาคสนาม (Field Tryout) ได้ค่าประสิทธิภาพของรูปแบบการสอนโดยใช้การสืบเสาะหาความรู้ เพื่อส่งเสริมทักษะการคิดแก้ปัญหาเท่ากับ 81.15/82.04 ซึ่งสูงกว่าเกณฑ์ที่กำหนด 80/80
3. ผลการทดลองใช้รูปแบบการสอนโดยใช้การสืบเสาะหาความรู้ เพื่อส่งเสริมทักษะการคิดแก้ปัญหา กลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ สำหรับนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 พบว่า หลังการเรียนการสอนโดยใช้การสืบเสาะหาความรู้ เพื่อส่งเสริมทักษะการคิดแก้ปัญหา กลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ สำหรับนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 นักเรียนมีความสามารถในการแก้ปัญหา และผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนหลังเรียนสูงกว่าก่อนเรียนอย่างมีนัยสำคัญทางสถิตที่ระดับ .05
4. นักเรียนมีความพึงพอใจต่อการเรียนเพื่อการพัฒนารูปแบบการสอนโดยใช้การ สืบเสาะหาความรู้ เพื่อส่งเสริมทักษะการคิดแก้ปัญหา กลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ สำหรับนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 อยู่ในระดับมากที่สุด (
X−
= 4.53, S.D = .18)
กิตติกรรมประกาศ
การวิจัยการพัฒนารูปแบบการสอนโดยใช้การสืบเสาะหาความรู้ เพื่อส่งเสริมทักษะการคิดแก้ปัญหา กลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ สำหรับนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 ฉบับนี้เสร็จสมบูรณ์ได้เพราะได้รับความอนุเคราะห์ช่วยเหลืออย่างดียิ่งจากนางวัฒจรี ตันติวิวัฒน์ ครูเชี่ยวชาญ โรงเรียนเทศบาลวัดท้าวโคตร ที่ได้กรุณาให้คำปรึกษาในการจัดทำและคอยให้การช่วยเหลือ แนะนำ ปรับปรุงแก้ไข ในระหว่างการวิจัยมาโดยตลอด ขอกราบขอบพระคุณเป็นอย่างสูงไว้ ณ โอกาสนี้
ขอขอบพระคุณ นางจันทรา ด่านคงรักษ์ ศึกษานิเทศก์เชี่ยวชาญ สำนักงานศึกษาธิการจังหวัดนครศรีธรรมราช นางจุฑารัตน์ จิตมนัส ครูเชี่ยวชาญ กลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ โรงเรียนเทศบาลวัดเสมาเมือง เทศบาลนครนครศรีธรรมราช นายสุวิทย์ เหมทานนท์ ครูเชี่ยวชาญ กลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ โรงเรียนเทศบาลวัดท่าโพธิ์ เทศบาลนครนครศรีธรรมราช ที่ได้กรุณาเป็นผู้เชี่ยวชาญตรวจสอบเครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยครั้งนี้
ขอขอบพระคุณคณะผู้เชี่ยวชาญทั้ง 9 ท่าน ที่ได้กรุณาเป็นผู้เชี่ยวชาญตรวจสอบ ความเหมาะสมของรูปแบบการสอนโดยใช้การสืบเสาะหาความรู้ เพื่อส่งเสริมทักษะการคิดแก้ปัญหา กลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ สำหรับนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6
ขอขอบพระคุณนางนงเยาว์ คงศาลา ผู้อำนวยการสถานศึกษาโรงเรียนเทศบาลวัด ท้าวโคตร สำนักการศึกษา เทศบาลนครนครศรีธรรมราช ที่ได้ให้กำลังใจ และอำนวยการสะดวก ในการดำเนินการวิจัยในครั้งนี้
คุณค่าและประโยชน์อันพึงมีจากการวิจัยครั้งนี้ ผู้วิจัยขอน้อมบูชาพระคุณแก่บูรพาจารย์ทุกท่าน ขอมอบเป็นกตัญญุตาแด่บิดา มารดา และบุคคลในครอบครัว ตลอดจนผู้มีพระคุณทุกท่าน
สิริพร ยิ้มคง
ชื่อผู้ศึกษานางสิริพร ยิ้มคง
โรงเรียนโรงเรียนเทศบาลวัดท้าวโคตร สำนักการศึกษา เทศบาลนครนครศรีธรรมราช จังหวัดนครศรีธรรมราช
ปีการศึกษา2561
บทคัดย่อ
การวิจัย เรื่อง การพัฒนารูปแบบการสอนโดยใช้การสืบเสาะหาความรู้ เพื่อส่งเสริมทักษะการคิดแก้ปัญหา กลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ สำหรับนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เป็นการวิจัยและพัฒนา โดยมีวัตถุประสงค์ของการวิจัย 1) เพื่อศึกษาบริบทสภาพปัจจุบันและความต้องการในการจัดการเรียนการสอนโดยใช้การสืบเสาะหาความรู้ เพื่อส่งเสริมทักษะการคิดแก้ปัญหา ของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 2) เพื่อพัฒนาและหาประสิทธิภาพของรูปแบบการสอนโดยใช้การสืบเสาะหาความรู้ เพื่อส่งเสริมทักษะการคิดแก้ปัญหา กลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ สำหรับนักเรียน ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 3) เพื่อทดลองใช้รูปแบบการสอน โดยใช้การสืบเสาะหาความรู้ เพื่อส่งเสริมทักษะการคิดแก้ปัญหา กลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ สำหรับนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 4) เพื่อประเมินผลการใช้รูปแบบการสอนโดยใช้การสืบเสาะหาความรู้ เพื่อส่งเสริมทักษะการคิดแก้ปัญหา กลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ สำหรับนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เนื้อหาที่ใช้ในการวิจัยครั้งนี้เป็นเนื้อหาสาระ ในหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 กลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ สาระที่ 1 จำนวนและการดำเนินการ มาตรฐานการเรียนรู้ ค 1.2 เข้าใจถึงผลที่เกิดขึ้นจากการดำเนินการของจำนวนและความสัมพันธ์ระหว่างการดำเนินการต่าง ๆ และใช้การดำเนินการในการแก้ปัญหา ตัวชี้วัดที่ ค 1.2 ป.6/2 วิเคราะห์และแสดงวิธีหาคำตอบของโจทย์ปัญหา และโจทย์ปัญหาระคนของจำนวนนับ เศษส่วน จำนวนคละ ทศนิยม และร้อยละพร้อมทั้งการตระหนักถึงความสมเหตุสมผลของคำตอบและสร้างโจทย์ปัญหาเกี่ยวกับจำนวนนับได้ หน่วยการเรียนรู้ที่ 14 กิจกรรมส่งเสริมทักษะการคิดแก้ปัญหา โจทย์ปัญหาจำนวนนับ โจทย์ปัญหาเศษส่วน โจทย์ปัญหาทศนิยม และโจทย์ปัญหาร้อยละ ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 การดำเนินการวิจัยดำเนินการตามขั้นตอนของการวิจัยและพัฒนา (Research and Development) 4 ขั้นตอน คือ ขั้นตอนที่ 1 การวิจัย (Research : R1) ขั้นตอนนี้เป็นการวิเคราะห์ข้อมูลพื้นฐาน (Analysis : A) : สภาพปัจจุบันและความต้องการเกี่ยวกับการสอน เพื่อส่งเสริมทักษะการคิดแก้ปัญหา ผู้วิจัยได้สำรวจ และวิเคราะห์สภาพปัจจุบันและความต้องการเกี่ยวกับการสอน เพื่อส่งเสริมทักษะการคิดแก้ปัญหา ศึกษาและวิเคราะห์ข้อมูลพื้นฐานเชิงนโยบายการศึกษาที่เกี่ยวข้องกับทักษะการคิดแก้ปัญหา วิเคราะห์มาตรฐาน และตัวชี้วัดหลักสูตรการศึกษา ขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 กลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ สังเคราะห์แนวคิด หลักการทฤษฎี ที่เกี่ยวข้องกับการพัฒนารูปแบบการสอน การสืบเสาะหาความรู้ ทักษะการคิดแก้ปัญหา และทฤษฎีการเรียนรู้ มีกลุ่มผู้ให้ข้อมูล ได้แก่ ครูผู้สอนกลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ โรงเรียนในสังกัดสำนักการศึกษา เทศบาลนครนครศรีธรรมราช มีการศึกษา 2560 จำนวน 10 คน ขั้นตอนที่ 2 การพัฒนา (Development : D1) เป็นการออกแบบและพัฒนา (Design and Development : D&D) : การพัฒนาและหาประสิทธิภาพรูปแบบการสอนโดยใช้การสืบเสาะหาความรู้ เพื่อส่งเสริมทักษะการคิดแก้ปัญหา กลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ สำหรับนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 ผู้วิจัยได้พัฒนาและหาคุณภาพ ประสิทธิภาพของรูปแบบการสอนโดยนำข้อมูลที่ได้จากขั้นตอนที่ 1 มาพัฒนาเป็นโครงร่างรูปแบบการสอน เพื่อส่งเสริมทักษะการคิดแก้ปัญหา สำหรับนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 แล้วให้ผู้เชี่ยวชาญด้านการพัฒนารูปแบบและด้านการสอนคณิตศาสตร์ จำนวน 5 คน ตรวจสอบคุณภาพของโครงร่างรูปแบบการสอน และเครื่องมือประกอบการใช้รูปแบบ และนำไปทดลองใช้ (Tryout) กับกลุ่มนักเรียนที่มีลักษณะใกล้เคียงกับกลุ่มตัวอย่างเพื่อตรวจสอบความเป็นไปได้ และหาประสิทธิภาพก่อนนำไปทดลองใช้จริงกับกลุ่มตัวอย่าง ขั้นตอนที่ 3 การวิจัย (Research : R2) เป็นการนำไปใช้ (Implementation : I) : เป็นการทดลองใช้รูปแบบการสอนโดยใช้การสืบเสาะหาความรู้ เพื่อส่งเสริมทักษะการคิดแก้ปัญหา กลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ สำหรับนักเรียน ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เพื่อศึกษาประสิทธิผลการใช้รูปแบบการสอนโดยใช้การสืบเสาะหาความรู้ เพื่อส่งเสริมทักษะการคิดแก้ปัญหา กลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ สำหรับนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 ในขั้นนี้ผู้วิจัยนำร่างรูปแบบการสอนที่พัฒนาขึ้นไปทดลองใช้กับกลุ่มตัวอย่าง โดยใช้แบบแผนการทดลองแบบกลุ่มตัวอย่างเดียว ทดสอบก่อนเรียนและหลังเรียน (The One-Group Pretest-Postest Design) และขั้นตอนที่ 4 การพัฒนา (Development : D2) เป็นการประเมินผล (Evaluation : E) : เป็นการประเมินและปรับปรุงแก้ไขรูปแบบการสอนที่พัฒนาทักษะการคิดแก้ปัญหาการดำเนินการวิจัยในขั้นตอนนี้เป็นการนำผลการทดลองใช้รูปแบบการสอนโดยใช้การสืบเสาะหาความรู้ เพื่อส่งเสริมทักษะการคิดแก้ปัญหา กลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ สำหรับนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 ที่พัฒนาขึ้นในขั้นตอนที่ 3 ซึ่งเป็นผลการวิเคราะห์ประสิทธิผลของรูปแบบได้แก่ทักษะการคิดแก้ปัญหา และผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน ของนักเรียนก่อนและหลังการใช้รูปแบบการสอนโดยใช้การสืบเสาะหาความรู้ เพื่อส่งเสริมทักษะการคิดแก้ปัญหา กลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ สำหรับนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 รวมทั้งความพึงพอใจของนักเรียนที่มีต่อการเรียนโดยใช้รูปแบบการสอนโดยใช้การสืบเสาะหาความรู้ เพื่อส่งเสริมทักษะการคิดแก้ปัญหา กลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ สำหรับนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 โดยกลุ่มตัวอย่างของขั้นตอนที่ 3 และขั้นตอนที่ 4 เป็นนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6/1 ที่กำลังศึกษาในภาคเรียนที่ 2 ปีการศึกษา 2561 โรงเรียนเทศบาลวัดท้าวโคตร สำนักการศึกษา เทศบาลนครนครศรีธรรมราช จำนวน 42 คน ได้มาโดยการสุ่มแบบกลุ่ม (Cluster Random Sampling) วิเคราะห์ข้อมูลโดยการใช้ร้อยละ (%) ค่าเฉลี่ย (
X−) ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน (S.D) การทดสอบค่าที (t-test dependent samples)
สรุปผลการวิจัย
1. สภาพปัจจุบันครูมีการจัดการเรียนการสอนเพื่อส่งเสริมทักษะการคิดแก้ปัญหา ในภาพรวมอยู่ในระดับปานกลาง (X−
= 2.88, S.D. = .31) เมื่อพิจารณารายด้าน ด้านครูผู้สอนพบว่า สภาพปัจจุบันครูมีการจัดการเรียนการสอน เพื่อส่งเสริมทักษะการคิดแก้ปัญหาในภาพรวมอยู่ในระดับ ปานกลาง (X−= 2.76, S.D. = .21) โดยข้อที่มีค่าเฉลี่ยน้อยที่สุด คือมีความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับรูปแบบวิธีการสอน หรือนวัตกรรมการเรียนการสอนที่ใช้ในการจัดการเรียนรู้ เพื่อส่งเสริมทักษะการคิดแก้ปัญหาของนักเรียน อยู่ในระดับปานกลาง (X− = 2.60, S.D. = .89) ด้านความต้องการ ครูมีความต้องการในการจัดการเรียนรู้เพื่อส่งเสริมทักษะการคิดแก้ปัญหา ในภาพรวมอยู่ในระดับมากที่สุด (X− = 4.60, S.D. = .18) เมื่อพิจารณาเป็นรายด้าน ด้านครูผู้สอนพบว่า ครูมีความต้องการในการจัดการเรียนรู้ เพื่อส่งเสริมทักษะการคิดแก้ปัญหา ในภาพรวมอยู่ในระดับมากที่สุด (X−= 4.67, S.D. = .16) ด้านการจัดการเรียนรู้กลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ เพื่อส่งเสริมทักษะการคิดแก้ปัญหา พบว่าการจัดการเรียนรู้กลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตสาสตร์ เพื่อส่งเสริมทักษะการคิดแก้ปัญหา ในภาพรวมอยู่ในระดับมากที่สุด (X− = 4.57, S.D. = .22)
2. รูปแบบการสอนโดยใช้การสืบเสาะหาความรู้ เพื่อส่งเสริมทักษะการคิดแก้ปัญหา กลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ สำหรับนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 ประกอบด้วย องค์ประกอบ 5 องค์ประกอบ คือ 1) หลักการของรูปแบบ 2) วัตถุประสงค์ของรูปแบบ 3) กระบวนการเรียนการสอนตามรูปแบบ ประกอบด้วยขั้นตอนการจัดกิจกรรม 5 ขั้น คือ ขั้นที่ 1 ขั้นกระตุ้นความสนใจ ขั้นที่ 2 ขั้นเรียนรู้และฝึกปฏิบัติ ขั้นที่ 3 ขั้นสร้างความรู้ ขั้นที่ 4 ขั้นนำไปประยุกต์ใช้ ขั้นที่ 5 ขั้นประเมินผล 4) ผลที่ผู้เรียนจะได้รับจากการเรียนรู้ตามรูปแบบ และ 5) การประเมินผลรูปแบบ ผลการตรวจสอบคุณภาพจากผู้เชี่ยวชาญที่มีประสบการณ์ในการสอน คณิตศาสตร์ จำนวน 9 คน ได้ค่าความเหมาะสม/สอดคล้องมีค่าเฉลี่ยโดยรวมอยู่ในระดับมากที่สุด (X−= 4.54, S.D = .15) และค่าเฉลี่ย (X−) ตั้งแต่ 4.22 – 4.78 และค่าส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน (S.D.) ตั้งแต่ .44 - .87 ซึ่งแสดงว่ารูปแบบการสอนโดยใช้การสืบเสาะหาความรู้ เพื่อส่งเสริมทักษะการคิดแก้ปัญหา กลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ สำหรับนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 ที่พัฒนาขึ้นมีความเหมาะสม/สอดคล้อง เชิงโครงสร้าง สามารถนำไปทดลองใช้ได้ และผลการหาประสิทธิภาพ (E1/E2) โดยการทดลองภาคสนาม (Field Tryout) ได้ค่าประสิทธิภาพของรูปแบบการสอนโดยใช้การสืบเสาะหาความรู้ เพื่อส่งเสริมทักษะการคิดแก้ปัญหาเท่ากับ 81.15/82.04 ซึ่งสูงกว่าเกณฑ์ที่กำหนด 80/80
3. ผลการทดลองใช้รูปแบบการสอนโดยใช้การสืบเสาะหาความรู้ เพื่อส่งเสริมทักษะการคิดแก้ปัญหา กลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ สำหรับนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 พบว่า หลังการเรียนการสอนโดยใช้การสืบเสาะหาความรู้ เพื่อส่งเสริมทักษะการคิดแก้ปัญหา กลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ สำหรับนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 นักเรียนมีความสามารถในการแก้ปัญหา และผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนหลังเรียนสูงกว่าก่อนเรียนอย่างมีนัยสำคัญทางสถิตที่ระดับ .05
4. นักเรียนมีความพึงพอใจต่อการเรียนเพื่อการพัฒนารูปแบบการสอนโดยใช้การ สืบเสาะหาความรู้ เพื่อส่งเสริมทักษะการคิดแก้ปัญหา กลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ สำหรับนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 อยู่ในระดับมากที่สุด (
X−
= 4.53, S.D = .18)
กิตติกรรมประกาศ
การวิจัยการพัฒนารูปแบบการสอนโดยใช้การสืบเสาะหาความรู้ เพื่อส่งเสริมทักษะการคิดแก้ปัญหา กลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ สำหรับนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 ฉบับนี้เสร็จสมบูรณ์ได้เพราะได้รับความอนุเคราะห์ช่วยเหลืออย่างดียิ่งจากนางวัฒจรี ตันติวิวัฒน์ ครูเชี่ยวชาญ โรงเรียนเทศบาลวัดท้าวโคตร ที่ได้กรุณาให้คำปรึกษาในการจัดทำและคอยให้การช่วยเหลือ แนะนำ ปรับปรุงแก้ไข ในระหว่างการวิจัยมาโดยตลอด ขอกราบขอบพระคุณเป็นอย่างสูงไว้ ณ โอกาสนี้
ขอขอบพระคุณ นางจันทรา ด่านคงรักษ์ ศึกษานิเทศก์เชี่ยวชาญ สำนักงานศึกษาธิการจังหวัดนครศรีธรรมราช นางจุฑารัตน์ จิตมนัส ครูเชี่ยวชาญ กลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ โรงเรียนเทศบาลวัดเสมาเมือง เทศบาลนครนครศรีธรรมราช นายสุวิทย์ เหมทานนท์ ครูเชี่ยวชาญ กลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ โรงเรียนเทศบาลวัดท่าโพธิ์ เทศบาลนครนครศรีธรรมราช ที่ได้กรุณาเป็นผู้เชี่ยวชาญตรวจสอบเครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยครั้งนี้
ขอขอบพระคุณคณะผู้เชี่ยวชาญทั้ง 9 ท่าน ที่ได้กรุณาเป็นผู้เชี่ยวชาญตรวจสอบ ความเหมาะสมของรูปแบบการสอนโดยใช้การสืบเสาะหาความรู้ เพื่อส่งเสริมทักษะการคิดแก้ปัญหา กลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ สำหรับนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6
ขอขอบพระคุณนางนงเยาว์ คงศาลา ผู้อำนวยการสถานศึกษาโรงเรียนเทศบาลวัด ท้าวโคตร สำนักการศึกษา เทศบาลนครนครศรีธรรมราช ที่ได้ให้กำลังใจ และอำนวยการสะดวก ในการดำเนินการวิจัยในครั้งนี้
คุณค่าและประโยชน์อันพึงมีจากการวิจัยครั้งนี้ ผู้วิจัยขอน้อมบูชาพระคุณแก่บูรพาจารย์ทุกท่าน ขอมอบเป็นกตัญญุตาแด่บิดา มารดา และบุคคลในครอบครัว ตลอดจนผู้มีพระคุณทุกท่าน
สิริพร ยิ้มคง