แผนการจัดการเรียนรู้แบบวัฏจักรเรียนรู้ 7 ชั้น (7E)
กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2
หน่วยการเรียนรู้ที่ 1 เรื่อง ระบบร่างกายมนุษย์ เวลา 15 ชั่วโมง
แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 1 เรื่อง ระบบย่อยอาหาร เวลา 2 ชั่วโมง
ใช้สอนวันที่ เดือน พ.ศ.2560 ภาคเรียนที่ 1 ปีการศึกษา 2560
............................................................................................................................................................
1. มาตรฐานการเรียนรู้/ตัวชี้วัด
มาตรฐาน ว 1.1 เข้าใจหน่วยพื้นฐานของสิ่งมีชีวิต ความสัมพันธ์ของโครงสร้างและหน้าที่ของระบบต่างๆ ของสิ่งมีชีวิตที่ทำงานสัมพันธ์กัน มีกระบวนการสืบเสาะหาความรู้ สื่อสารสิ่งที่เรียนรู้และนำความรู้ไปใช้ในการดำรงชีวิตของตนเองและดูแลสิ่งมีชีวิต
มาตรฐาน ว 8.1 ใช้กระบวนการทางวิทยาศาสตร์และจิตวิทยาศาสตร์ในการสืบเสาะหาความรู้ การแก้ปัญหา รู้ว่าปรากฏการณ์ทางธรรมชาติที่เกิดขึ้นส่วนใหญ่มีรูปแบบที่แน่นอน สามารถอธิบายและตรวจสอบได้ภายใต้ข้อมูลและเครื่องมือที่มีอยู่ในช่วงเวลานั้นๆ เข้าใจว่าวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี สังคมและสิ่งแวดล้อมมีความเกี่ยวข้องสัมพันธ์
ตัวชี้วัด ม.2/1 อธิบายโครงสร้างและการทำงานของระบบย่อยอาหาร ระบบไหลเวียนเลือด ระบบหายใจ ระบบขับถ่าย ระบบสืบพันธุ์ของมนุษย์และสัตว์ รวมทั้งระบบประสาทของมนุษย์
2. สาระสำคัญ/ความคิดรวบยอด
อาหารที่เรารับประทานเข้าไปประกอบด้วยสารอาหารโมเลกุลใหญ่หลายชนิด เช่น คาร์โบไฮเดรต โปรตีน ไขมัน เป็นต้น ร่างกายดูดซึมไปใช้ประโยชน์ไม่ได้ จะต้องผ่านกระบวนการทำให้สารอาหารมีโมเลกุลเล็กลงจนสามารถผ่านเยื่อหุ้มเซลล์ได้ โดยมีเอนไซม์เข้ามาเกี่ยวข้องด้วย เรียกว่าระบบย่อยอาหาร
3. จุดประสงค์การเรียนรู้
3.1 ด้านความรู้ : นักเรียนสามารถ
3.1.1 อธิบายโครงสร้างและหน้าที่การทำงานของอวัยวะต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องกับระบบย่อยอาหารในร่างกายมนุษย์ได้
3.2 ด้านทักษะกระบวนการ : นักเรียนสามารถ
3.2.1 ทดลองและสรุปเกี่ยวกับการเปลี่ยนขนาดอนุภาคของแป้งและน้ำตาลได้
3.3 ด้านคุณลักษณะอันพึงประสงค์ : นักเรียน
3.3.1 มีวินัย
3.3.2 ใฝ่เรียนรู้
3.3.3 มุ่งมั่นในการทำงาน
4. สาระการเรียนรู้
ระบบย่อยอาหาร (Digestive system)เป็นอวัยวะที่เกี่ยวข้องกับการย่อยอาหาร ได้แก่ ทางเดินอาหารตั้งแต่ปากตลอดไปจนถึงทวารหนัก ที่อาหารจะต้องผ่านเข้าไปเพื่อเกิดการย่อยอาหารการดูดซึมอาหารและบางส่วนจะถูกกำจัดออกไป ประกอบด้วย ปาก (Mouth) , คอหอย (Pharynx) , หลอดอาหาร (Esophagus) , กระเพาะอาหาร (Stomach) , ลำไส้เล็ก (Small intestine) , ลำไส้ใหญ่ (Large intestine) , ทวารหนัก (Anus)
5. กระบวนการจัดการเรียนรู้ (โดยใช้รูปแบบการจัดการเรียนรู้แบบ 7E)
5.1 ขั้นที่ 1 ขั้นตรวจสอบความรู้เดิม (Elicitation Phase)
5.1.1 ครูสนทนา ซักถามนักเรียน
- สารอาหารที่ให้พลังงานพวกคาร์โบไฮเดรต ไขมัน และโปรตีน มีโมเลกุลขนาดใหญ่ อวัยวะและกลไกต่างๆ ของร่างกายจะต้องทำงานอย่างไรเพื่อให้ร่างกายนำพลังงานออกมาใช้ได้
- การย่อยหมายถึงอะไร
5.1.2 ครูและนักเรียนร่วมกันอภิปรายทบทวนเกี่ยวกับระบบทางเดินอาหารและอวัยวะต่างๆในทางเดินอาหาร
5.1.3 นักเรียนทำแบบทดสอบก่อนเรียน เรื่อง ระบบย่อยอาหารของมนุษย์ จำนวน 10 ข้อ โดยใช้เวลา 10 นาที
5.2 ขั้นที่ 2 ขั้นเร้าความสนใจ (Engagement Phase)
5.2.1 นักเรียนดูวีดีทัศน์เกี่ยวกับระบบย่อยอาหารของมนุษย์
5.2.2 ครูตั้งคำถามกระตุ้นความคิดเพื่อให้นักเรียนร่วมกันอภิปราย ดังนี้
- ระบบย่อยอาหารมีความสำคัญอย่างไรต่อการดำรงชีวิต
(ระบบย่อยอาหารเป็นระบบที่ทำหน้าที่ย่อยอาหารที่มีโมเลกุลใหญ่ ให้เป็นสารอาหารที่มีโมเลกุลเล็กลงจนสามารถดูดซึมผ่านเยื่อหุ้มเซลล์ไปเลี้ยงส่วนต่าง ๆ ของร่างกายได้)
5.2.3 ครูและนักเรียนอภิปรายร่วมกันเกี่ยวกับการรับประทานอาหารในชีวิตประจำวันโดยใช้คำถาม ดังต่อไปนี้
- อาหารที่เรารับประทานมีกี่ประเภท อะไรบ้าง
(นักเรียนสามารถตอบได้หลากหลาย)
- อาหารที่เรารับประทานเข้าไปเริ่มมีขนาดเล็กลงที่อวัยวะใด แล้วส่งต่อเข้าสู่
ร่างกายได้อย่างไร (ปาก ส่งต่อโดยการกลืนผ่านหลอดอาหาร)
5.2.4 นักเรียนดูภาพโครงสร้างของอวัยวะในระบบย่อยอาหาร โดยครูตั้งคำถามกระตุ้นให้นักเรียนร่วมกัน อภิปราย ดังนี้
- อาหารที่กินเข้าไปจะผ่านไปตามอวัยวะใดบ้าง
(ปาก คอหอย หลอดอาหาร กระเพาะอาหาร ลำไส้เล็ก ลำไส้ใหญ่ )
- อาหารที่ส่งต่อไปยังอวัยวะส่วนต่างๆ นั้น มีการเปลี่ยนแปลงอย่างไร
(จากขนาดใหญ่เปลี่ยนเป็นขนาดเล็ก)
5.3 ขั้นที่ 3 ขั้นสำรวจและค้นหา (Exploration Phase)
5.3.1 ครูให้นักเรียนวาดภาพทางเดินอาหารของคน คนละ 1 ภาพ พร้อมทั้งอธิบายอวัยวะต่างๆ
5.3.2 ครูแบ่งนักเรียนเป็นกลุ่ม กลุ่มละ 5 คน โดยคละเพศและความสามารถของนักเรียนคือ เก่ง ค่อนข้างเก่ง ปานกลาง ค่อนข้างอ่อนและอ่อน ร่วมกันศึกษา ความรู้เรื่อง ระบบย่อยอาหารของมนุษย์จากใบความรู้ แล้วให้นักเรียนสรุปความรู้ เรื่อง ระบบย่อยอาหาร ในรูปแผนภาพ โดยอธิบายถึงลำดับของอวัยวะต่าง ๆ ในทางเดินอาหารและการย่อยอาหารขออวัยวะนั้น ๆ (ชนิดของสารอาหารที่ย่อย เอนไซม์ที่ใช้ และสารอาหารที่ได้)
5.3.3 นักเรียนแต่ละกลุ่มทำกิจกรรมการทดลอง เรื่อง ขนาดโมเลกุลของแป้งและน้ำตาลขณะที่นักเรียนทำกิจกรรม ครูเดินดูแลความเรียบร้อยและคอยให้คำแนะนำในการปฏิบัติกิจกรรมของแต่ละกลุ่ม สังเกตพฤติกรรมการทํางานและตอบคําถามที่นักเรียนสงสัย ไม่เข้าใจในลักษณะชี้แนวทาง
5.4 ขั้นที่ 4 ขั้นอธิบายและลงข้อสรุป (Explanation Phase)
5.4.1 นักเรียนแต่ละกลุ่มส่งตัวแทนออกมานำเสนอแผนภาพระบบย่อยอาหาร โดยครูและนักเรียนร่วมกันอภิปราย เสนอแนะเพื่อให้ได้ข้อสรุปที่ถูกต้อง ตามคำถามประกอบการอภิปรายดังนี้
- อวัยวะใดมีการย่อยเชิงกล และอวัยวะใดมีการย่อยเชิงเคมี
- เพอริสตัลซิสหมายถึงอะไร
- คาร์โบไฮเดรตถูกย่อยที่ใด ด้วยเอนไซม์ใดและเกิดสารโมเลกุลเล็กใดบ้าง
- โปรตีนถูกย่อยที่ใด ด้วยเอนไซม์ใดและเกิดสารโมเลกุลเล็กใดบ้าง
- ไขมันถูกย่อยที่ใด ด้วยเอนไซม์ใดและเกิดสารโมเลกุลเล็กใดบ้าง
- เหตุใดกระเพาะอาหารจึงมีการสร้างกรดเกลือ
- น้ำดีมีหน้าที่อะไร จัดเป็นเอนไซม์หรือไม่อย่างไร
- เมื่ออวัยวะต่างๆ ย่อยสารอาหารจากโมเลกุลใหญ่ให้กลายเป็นสารอาหารโมเลกุลเล็กร่างกายจะสามารถดูดซึมได้อย่างไร
- ระบบย่อยอาหารมีความสำคัญอย่างไร
5.4.2 นักเรียนแต่ละกลุ่มร่วมกันสรุปความรู้ในรูปของผังมโนทัศน์
5.4.3 นักเรียนแต่ละกลุ่มส่งตัวแทนออกมานำเสนอผลการทำกิจกรรมการทดลอง เรื่อง ขนาดโมเลกุลของแป้งและน้ำตาล
5.4.4 ครูและนักเรียนร่วมกันอภิปรายผลการทดลองตามคำถามท้ายกิจกรรมการทดลองเพื่อให้นักเรียนได้ข้อสรุปที่ถูกต้อง
5.4.5 นักเรียนแต่ละกลุ่มสรุปความรู้ เรื่อง ระบบย่อยอาหารของมนุษย์
5.5 ขั้นที่ 5 ขั้นขยายความคิด (Elaboration Phase)
ครูให้นักเรียนกลุ่มเดิมที่ทำกิจกรรมการทดลอง ตัดกระดาษสีทั้งหมด 3 สี เป็นรูปวงกลมขนาดต่างกัน 3 ขนาด (ใหญ่ กลาง เล็ก) ดังนี้
- กระดาษสีแดง แทนอาหารจำพวกโปรตีน
- กระดาษสีเหลือง แทนอาหารจำพวกคาร์โบไฮเดรต
- กระดาษสีชมพู แทนอาหารจำพวกไขมัน
จากนั้นให้แต่ละกลุ่มทำใบงาน เรื่อง การย่อยอาหารโดยวาดภาพโครงสร้างร่างกายของมนุษย์และอวัยวะในระบบย่อยอาหารลงในกระดาษเอ 4 แล้วนำกระดาษสีที่เตรียมไว้ติดลงในภาพอวัยวะที่มีการย่อยอาหารแต่ละชนิด โดยติดตามขนาดโมเลกุลของอาหาร
5.6 ขั้นที่ 6 ขั้นประเมินผล (Evaluation Phase)
5.6.1 นักเรียนทำใบงาน เรื่อง ระบบย่อยอาหารของมนุษย์
5.6.2 นักเรียนทำแบบทดสอบหลังเรียน เรื่อง ระบบย่อยอาหารของมนุษย์
จำนวน 10 ข้อ โดยใช้แบบทดสอบหลังเรียน ถ้านักเรียนคนใดได้คะแนนต่ำและไม่ผ่านเกณฑ์ ครูควรชี้แจงและนัดซ่อมเสริมในโอกาสต่อไป
5.7 ขั้นที่ 7 ขั้นนำความรู้ไปใช้ (Extension Phase)
นักเรียนแต่ละกลุ่มสร้างแบบจำลองทางเดินอาหารของมนุษย์แล้วนำมาจัดป้ายนิเทศในห้องเรียน
6. สื่อและแหล่งเรียนรู้
6.1 สื่อ
6.1.1 ใบความรู้ เรื่อง ระบบย่อยอาหาร
6.1.2 ใบงาน เรื่อง ระบบย่อยอาหาร
6.1.3 อุปกรณ์และสารเคมีที่ใช้ในการทดลอง เรื่อง ขนาดโมเลกุลของแป้งและน้ำตาล
6.1.4 แบบทดสอบก่อน – หลังเรียน เรื่อง ระบบย่อยอาหาร
6.2 แหล่งเรียนรู้
6.2.1 ห้องสมุดโรงเรียน
6.2.2 ข้อมูลเว็ปไซต์จากอินเทอร์เน็ต เช่น
- http://www.school.obec.go.th/schoolvit/chapter/unit1/pic/foodsys.jpg
- http://www.myfirstbrain.com/thaidata/image.asp?ID=1486364
7. การวัดผลประเมินผล
สิ่งที่วัด วิธีการวัด เครื่องมือวัด เกณฑ์การประเมิน
1. ด้านความรู้ 1. ตรวจใบงาน 1. ใบงาน 1. ผ่านเกณฑ์ 80%
2. ตรวจแบบทดสอบหลังเรียน 2. แบบทดสอบหลังเรียน 2. ผ่านเกณฑ์ 80%
2. ด้านทักษะกระบวนการ 1. ประเมินทักษะการทดลอง 1. แบบประเมินทักษะการทดลอง 1. ผ่านเกณฑ์ 80%
2. สังเกตพฤติกรรมการทำงานกลุ่ม 2. แบบประเมินการทำงานกลุ่ม 2. มีระดับคุณภาพ
ระดับดีขึ้นไป
3. ด้านคุณลักษณะ ประเมินคุณลักษณะอันพึงประสงค์ แบบประเมินคุณลักษณะอันพึงประสงค์ ผ่านเกณฑ์ 80%
อันพึงประสงค์
8. ความคิดเห็น/ข้อเสนอแนะของหัวหน้ากลุ่มสาระการเรียนรู้
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
ลงชื่อ
(นางพัทธนันท์ ไตรนพ)
หัวหน้ากลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์
9. ความคิดเห็น/ข้อเสนอแนะของรองผู้อำนวยการสถานศึกษาฝ่ายวิชาการ
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
ลงชื่อ
(นายศุภชัย บุราณ)
รองผู้อำนวยการสถานศึกษา
10. ความคิดเห็น/ข้อเสนอแนะของผู้อำนวยการสถานศึกษา
........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
ลงชื่อ
(นายสุวิชา ดิเรกโภค)
ผู้อำนวยการสถานศึกษา โรงเรียนเกษตรสมบูรณ์วิทยาคม
บันทึกผลหลังการจัดการเรียนรู้
ผลการจัดกิจกรรมการเรียนรู้
........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
ปัญหา/อุปสรรค
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
ข้อเสนอแนะ/แนวทางแก้ไข
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
ลงชื่อ
(นางสาวกัญญาณัฐ หอมระหัด)
ตำแหน่ง ครู วิทยฐานะ ครูชำนาญการ
วันที่………เดือน……………พ.ศ…………